آیه 30 سوره سجدة

فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ انْتَظِرْ إِنَّهُمْ مُنْتَظِرُونَ (30)

جلد 10 - صفحه 398

فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ‌: پس روى بگردان از ايشان از روى اهانت، زيرا دعوت تو فايده به ايشان نرساند. وَ انْتَظِرْ: و منتظر باش نصرت الهى را در دنيا و آخرت، إِنَّهُمْ مُنْتَظِرُونَ‌: بدرستى كه ايشان نيز انتظار كشندگانند آن را كه غلبه نمايند بر تو و حوادث زمان از موت و قتل به تو برسد تا از تو استراحت يابند، و لكن (الحقّ يعلو و لا يعلى عليه) نصرت و غلبه تو را باشد نه آنها را، زيرا تو حق هستى و آنها باطل. يا آنكه چون وعده الهى البته بر ايشان نازل خواهد شد، پس گوئيا منتظرانند.

خاتمه سوره مباركه سجده‌

جلد 10 - صفحه 399

سوره سى و سوّم «احزاب»

اين سوره مباركه مدنى است.

عدد آيات: هفتاد و سه است به اتفاق.

عدد كلمات: هزار و سيصد و هشتاد و هشت كلمه است.

عدد حروف: پنج هزار و هفتصد و نود و شش حرف مى‌باشد.

ثواب تلاوت: تفسير برهان- از حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هر كه زياد قرائت نمايد سوره احزاب را، مى‌باشد روز قيامت در جوار حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و ازواج اطهار او «1».

و نيز آن حضرت فرمود: هر كه بنويسد اين سوره را در پوست آهو و قرار دهد در منزلش، مى‌آيد به سوى او خطبه كنندگان در منزل او و طلب كنند تزويج را نسبت به دختران او و خواهران او و تمام اهل و خويشان به اذن خداى تعالى‌ «2».

تذكره: بديهى است كه اين ثوابها منوط است به عمل كردن آيات سوره نه صرف تلاوت.

«1» تفسير برهان، ج 3، ص 289 حديث 1 و 3 ذيل سوره احزاب.

«2» تفسير برهان، ج 3، ص 289 حديث 1 و 3 ذيل سوره احزاب.

جلد 10 - صفحه 400

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

أَ وَ لَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَساكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ أَ فَلا يَسْمَعُونَ «26» أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْماءَ إِلَى الْأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً تَأْكُلُ مِنْهُ أَنْعامُهُمْ وَ أَنْفُسُهُمْ أَ فَلا يُبْصِرُونَ «27» وَ يَقُولُونَ مَتى‌ هذَا الْفَتْحُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ «28» قُلْ يَوْمَ الْفَتْحِ لا يَنْفَعُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمانُهُمْ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ «29» فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ انْتَظِرْ إِنَّهُمْ مُنْتَظِرُونَ (30)

جلد 4 صفحه 297

ترجمه‌

آيا راهنمائى نكرد براى آنها كه چه بسيار هلاك كرديم پيش از آنها از اهل اعصار كه راه ميروند در مسكنهاى آنها همانا در اين هر آينه آيتها است آيا پس نميشنوند

آيا نديدند كه ما روان ميكنيم آبرا بسوى زمين بى‌گياه پس بيرون ميآوريم بآن كشت را كه ميخورند از آن چهارپايانشان و خودشان آيا پس مشاهده نميكنند

و ميگويند چه زمان خواهد بود اين فتح اگر هستيد راستگويان‌

بگو روز فتح سود ندهد آنانرا كه كافر شدند ايمان آوردنشان و نه آنها مهلت داده شوند

پس روى گردان از آنها و منتظر باش همانا آنها منتظرانند.

تفسير

خداوند سبحان به بيان ديگرى تهديد فرموده كفار مكه را و آن آنستكه آيا هدايت و بيان ننمود براى آنها آنچه شنيدند و ديدند كه چه قدر هلاك كرديم ما پيش از آنها از اهل اعصار گذشته و اقوام سابقه مانند قوم عاد و ثمود و لوط كه آنها در سفرها بر ديار و آثار باقيه آن اقوام عبور ميكنند و مشاهده مينمايند شواهد عذاب را همانا در اين هلاك نمودن اهل شرك هر آينه دلائل و موجبات عبرتى است براى مردم آيا نميشنوند آيات الهى را در احوال آن اقوام از قرآن و ساير كتب سماوى و مواعظ انبيا و نصايح اولياء را و آيا نديدند كه ما ميرانيم آبرا از كوهها بسوى زمين بى آب و گياه شده و سوق ميدهيم قطرات باران را از آسمان بجانب آن اراضى پس بيرون ميآوريم بآن آب كه جارى يا نازل از آسمان است زراعت حبوبات و غيره را كه ميخورند از آن شتر و گاو و گوسفند آنها از كاه و برگش و خودشان از حبّه و ميوه‌اش آيا نمى‌بينند اين قدرت و رحمت و كرم را تا استدلال نمايند بر وجود قادر رحيم كريم كه ميتواند مرده را زنده نمايد و دانه پوسيده را حبه و ميوه رسيده فرمايد و چون كفار بر سبيل استهزاء در مقابل وعده فتح و نصرتى كه خداوند بمسلمانان داده بود ميگفتند پس اين فتح و ظفر براى شما چه وقت خواهد بود اگر راست ميگوئيد بگوئيد ما بدانيم خداوند به پيغمبر خود دستور فرموده كه در جواب آنها بگويد اگر شما ميخواهيد روز فتح را بدانيد كه آنروز ايمان بياوريد ايمان آنروز بحال شما نفعى ندارد چون از ترس شمشير است علاوه بر آنكه مسلمانان بشما مهلت نميدهند و بخاك هلاكتان مى‌افكنند و بعد از مشاهده عذاب و مرگ جاى توبه و ايمان باقى نمى‌ماند و محتمل است مراد فتح اكبر باشد كه‌

جلد 4 صفحه 298

قيامت است و ايمان در آنروز بحال كسى فائده ندارد و مهلتى در كار نيست چون ناگهان بر پا ميشود و كفار بعذاب ابدى گرفتار ميگردند و قمى ره اين سؤال و جواب را مربوط بآيه‌ وَ لَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى‌ دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ دانسته و حمل بر رجعت و ظهور امام زمان عليه السّلام نموده بعد از خبر دادن پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم كفار را بآن در هر حال پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله مأمور شد كه بكلى از آنها و اسلامشان صرف نظر نمايد و منتظر فتح موعود الهى باشد چنانچه آنها هم منتظر بودند كه از دست او و مسلمانان آسوده شوند در مجمع و ثواب الاعمال از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه هر كس سوره سجده را در هر شب جمعه بخواند خداوند نامه عملش را بدست راستش بدهد و حساب اعمالش را نكشد و از رفقاء محمد صلى اللّه عليه و اله و اهل بيت اطهارش باشد رزقنا اللّه تعالى شأنه.

جلد 4 صفحه 299

فَأَعرِض‌ عَنهُم‌ وَ انتَظِر إِنَّهُم‌ مُنتَظِرُون‌َ (30)

‌پس‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ كفار و مشركين‌ اعراض‌ فرما اين‌ها ديگر قابل‌ هدايت‌ نيستند و انتظار داشته‌ باش‌ يوم الفتح‌ ‌را‌ محققا ‌آن‌ ها ‌هم‌ انتظار همچه‌ روزي‌ ‌را‌ دارند.

فَأَعرِض‌ عَنهُم‌ ارشاد و بيان‌ و دعوت‌ ‌تا‌ مادامي‌ ‌است‌ ‌که‌ احتمال‌ تأثير داشته‌ ‌باشد‌ ‌پس‌ ‌از‌ يأس‌ ‌از‌ تأثير بايد اعراض‌ كرد.

وَ انتَظِر وعده‌ الهي‌ ‌را‌ ‌در‌ نصرت‌ دين‌ و انتقام‌ ‌از‌ معاندين‌.

إِنَّهُم‌ مُنتَظِرُون‌َ چون‌ قلبا شاك‌ بودند و احتمال‌ همچه‌ روزي‌ ‌را‌ مي‌دادند.

تم‌ ‌سورة‌ السّجدة و الحمد للّه‌ رب‌ّ العالمين‌.

جلد 14 - صفحه 471

‌سورة‌ الاحزاب‌ 73 ‌آيه‌‌-‌ مدني‌

بسم‌ اللّه‌ الرّحمن‌ الرّحيم‌ و الحمد و الشّكر ‌له‌ و الصّلاة ‌علي‌ نبيّه‌ و آله‌ و اللّعن‌ ‌علي‌ اعدائه‌ و مخالفيه‌.

فضيلت‌ سوره‌: ‌در‌ حديث‌ ‌إبن‌ سنان‌ المروي‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ بابويه‌ ‌از‌ حضرت‌ صادق‌ (ع‌) فرمود

«‌من‌ ‌کان‌ كثيرا لقرائة لسورة الاحزاب‌ ‌کان‌ يوم القيمة ‌في‌ جوار ‌محمّد‌ و آله‌».

]

(آیه 30)- سر انجام در آخرین آیه با یک تهدید گویا و پر معنی سخن را پایان داده، می‌گوید: ای پیامبر! «اکنون که چنین است از آنها روی بگردان و منتظر باش، آنها نیز منتظرند» (فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ انْتَظِرْ إِنَّهُمْ مُنْتَظِرُونَ).

حالا که نه بشارت در آنها اثر می‌کند و نه انذار، نه اهل منطقند تا با مشاهده آثار الهی در پهنه آفرینش، او را بشناسند و غیر او را پرستش نکنند و نه وجدانی بیدار دارند که از درون جان به نغمه توحید گوش فرا دهند، از آنها روی بگردان. تو منتظر رحمت خدا باش و آنها منتظر عذاب او، که آنها فقط لایق عذابند! «پایان سوره سجده»

ج3، ص583

سوره احزاب [33]

اشاره

این سوره در «مدینه» نازل شده و دارای 73 آیه است

محتوای سوره:]

این سوره یکی از پربارترین سوره‌های قرآن مجید است، و مسائل متنوع و بسیار مهمی را در زمینه اصول و فروع اسلام تعقیب می‌کند.

بحثهایی را که در این سوره آمده است می‌توان به هفت بخش تقسیم کرد:

بخش اول سر آغاز سوره است که پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله را به اطاعت خداوند و ترک تبعیت از کافران و پیشنهادهای منافقان دعوت می‌کند.

بخش دوم به پاره‌ای از خرافات زمان جاهلیت مانند مسأله «ظهار» که آن را وسیله طلاق و جدائی زن و مرد از هم می‌دانستند، و همچنین مسأله پسر خواندگی (تبنّی) اشاره کرده و قلم بطلان بر آنها می‌کشد.

بخش سوم که مهمترین بخش این سوره است مربوط به جنگ احزاب و حوادث تکان دهنده آن، و پیروزی اعجازآمیز مسلمین بر کفار است.

بخش چهارم مربوط به همسران پیامبر است که باید در همه چیز الگو و اسوه برای زنان مسلمان باشند.

بخش پنجم به داستان «زینب» دختر «جحش» که روزی همسر پسر خوانده پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله «زید» بود و از او جدا شد اشاره می‌کند.

بخش ششم از مسأله حجاب سخن می‌گوید و همه زنان با ایمان را به رعایت این دستور اسلامی توصیه می‌کند.

ج3، ص584

بخش هفتم که آخرین بخش را تشکیل می‌دهد، اشاره‌ای به مسأله مهم «معاد» دارد، و راه نجات در آن عرصه عظیم و همچنین مسأله امانت داری بزرگ انسان یعنی مسأله تعهد و تکلیف و مسؤولیت او را شرح می‌دهد.

از آنجا که بخش مهمی از این سوره به ماجرای «جنگ احزاب» (خندق) می‌پردازد این نام برای آن انتخاب شده است.

فضیلت تلاوت سوره:]

در حدیثی از پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله می‌خوانیم: «کسی که سوره احزاب را تلاوت کند و به خانواده خود تعلیم دهد از عذاب قبر در امان خواهد بود».

و از امام صادق علیه السّلام نقل شده: «کسی که سوره احزاب را بسیار تلاوت کند در قیامت در جوار پیامبر و خاندان او خواهد بود».

البته این گونه فضائل و افتخارات برای تلاوتی است که مبدأ اندیشه گردد و اندیشه‌ای که افق فکر انسان را چنان روشن سازد که پرتوش در اعمال او ظاهر گردد.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ به نام خداوند بخشنده بخشایشگر